Kilka wskazówek logopedycznych
Kiedy pojawia się mowa?
Mówienie to budowanie wypowiedzi słownej. Polega na wytwarzaniu treści myślowych i przekazywaniu ich odbiorcy za pomocą odpowiednich ruchów narządów artykulacyjnych. Efektem mówienia jest wypowiedź słowna.
|
Okres kształtowania się mowy |
Przybliżony czas występowania |
Zjawiska zachodzące w danym okresie |
|
Okres prenatalny |
Od poczęcia do narodzin |
Narządy mające służyć mówieniu wykształcają się stosunkowo wcześnie. Na trzy pierwsze miesiące życia przypada ukształtowanie się ucha jako narządu słuchu oraz strun głosowych. Płód odbiera bodźce akustyczne. |
|
Okres melodii |
Od 0-1 roku życia |
Pojawiają się takie zjawiska jak wokalizacje odruchowe (powtarzanie samogłosek), głużenie, gaworzenie. Dziecko zaczyna rozumieć mowę. |
|
Okres wyrazu |
1-2 rok życia |
Dziecko wypowiada pierwsze wyrazy. Pod koniec tego etapu dziecko dysponuje około 300 słowami, lecz rozumie o wiele więcej. |
|
Okres zdania |
2-3 rok życia |
Dziecko opanowuje około 1000 słów. Tworzy zdania proste, z czasem także złożone. Wymawia także coraz trudniejsze głoski. |
|
Okres swoistej mowy dziecięcej |
3-7 rok życia |
Okres doskonalenia posługiwania się mową. Dziecko wymawia poprawnie wszystkie głoski, buduje zdania poprawne gramatycznie. Ukształtowaniu ulegają wszystkie głoski. To także okres pytań, ciekawości w poznawaniu świata. Może natomiast pojawić się niepłynność mówienia (jąkanie). Po piątym roku życia nieprawidłowo realizowane dźwięki określane są mianem wad wymowy. |
Co to jest wada wymowy?
Wada wymowy to odstępstwo od ogólnopolskich norm wymawianiowych, przejawiające się zaburzeniami artykulacyjnymi, intonacyjnymi, w akcentowaniu wyrazów, występującymi jednocześnie lub osobno. Wadą wymowy nie jest nieprawidłowość artykulacyjna wynikająca z nieukończonego rozwoju mowy, wymowy gwarowej lub błędów wymawianiowych.
Kiedy należy zgłosić się do logopedy?
Logopeda to specjalista zajmujący się kształtowaniem mowy, zapobieganiem zaburzeniom mowy i ich usuwaniem.
Najlepiej skontaktować się z logopedą, kiedy w mowie dziecka coś Państwa zaniepokoi. Można jednak wyznaczyć, co dziecko w określonym wieku powinno umieć. I tak :
- U 2,3-latka trzeba zwrócić przede wszystkim uwagę czy prawidłowo wymawia głoski : k, g, l. ( "tat" zamiast "tak", "tup mi" - "kup mi", "duma" - "guma", "jody" - "lody").
- 4-latek powinien przestać zmiękczać wyrazy czyli prawidłowo wymawiać głoski : s, z, c, dz.
- 4,5-latek musi wymawiać już sz, ż, cz, dż.
- 5,6-latek wymawia głoskę "r".
- Powinniśmy także zadbać o uzębienie oraz prawidłowość oddechu (wdech przez nos, wydech przez usta).
- Jeśli mowa nie pojawia się nawet u dziecka dwuletniego nie należy panikować. To złożony i całkowicie indywidualny proces, tak jak nauka chodzenia. Zawsze jednak należy rozwiewać swoje wątpliwości u specjalistów.
Wiek, w którym wymowa powinna być prawidłowa obniżył się ze względu na przyspieszenie obowiązku szkolnego. Dziecko zaczynające naukę pisania i czytania musi dobrze wymawiać głoski, by nie mieć problemów z identyfikacją głosek.
Jeśli już zauważymy nieprawidłowości:
- zasięgnijmy porady nauczyciela przedszkola,
- udajmy się do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej,
- lub po prosu udajmy się do logopedy.
Gdy nasze dziecko uczęszcza na terapię logopedyczną:
- Udzielmy logopedzie w wywiadzie niezbędnych odpowiedzi. W ustaleniu przyczyny wad wymowy istotna jest każda informacja, zwłaszcza ta o przebiegu ciąży oraz pierwszych lat w rozwoju dziecka.
- Rzetelnie ćwiczmy w domu z dzieckiem, powtarzajmy materiał zalecony przez logopedę. Możemy także prosić o uczestnictwo w zajęciach.
- Nie strofujmy dziecka, że niepoprawnie wymawia głoski. Możemy tym samym zniechęcić je do dalszej pracy. Lepiej powiedzieć: „Pamiętasz, jak prawidłowo wypowiedzieć tę głoskę?” niż „Powiedz w końcu to ż!” lub np. gdy dziecko powie: „Mamo, to stucna choinka” powtórzmy: „Tak, to sztuczna choinka”.
- Bardzo pomocne są wspólne zabawy słowne oraz czytanie tekstów. Nasza pociecha nie musi umieć czytać, wystarczy że powtarza słowa po nas.
- Pamiętajmy, że tak jak nie nauczymy się chodzić, pisać czy czytać w jeden dzień, tak nie skorygujemy nieprawidłowej wymowy głosek w określonym i przewiedzianym czasie. Tylko codzienne ćwiczenia, sumienność oraz cierpliwość gwarantują sukces.
Warto zajrzeć na strony internetowe:
http://www.mimowa.pl/
http://www.ciufcia.pl/
http://matecznik.pontis.org.pl/
http://logopediapraktyczna.blox.pl/
http://www.logolandia.pl/
Opracowała Aldona Dymek